Berriak

PENTSUEN MAPA-animalien elikaduraren sektoreari laguntzeko tresna

Animalien elikadurarako produktuek substantzia gogaikarriak izan ditzakete. Substantzia horiek animalien osasuna kaltetu dezakete, eta, animalia-jatorriko produktuetan egon daitezkeenez, giza osasuna eta ingurumena ere kaltetu ditzakete. Ezinezkoa da animalien elikadurarako produktuetatik substantzia gogaikarriak erabat kentzea; hortaz, garrantzitsua da haien edukia murriztea, aintzat hartuta substantziaren toxikotasuna, biometagarritasuna eta biodegradagarritasuna, nahi ez diren ondorio kaltegarriak ager ez daitezen. Arriskuen ebaluazioetan oinarrituta, honako araudi hauetan daude jasota substantzia gogaikarri horien gehieneko edukiak:2002/32/CE Zuzentaraua eta ondorengo aldaketak, eta 465/2003 Errege Dekretua, animalien elikadurako substantzia gogaikarriei buruzkoa. ELIKAk, animalien elikadurako eragileek substantzia horien mugak ezagutzearen garrantziaz jabetuta, PENTSUEN MAPA tresna argitaratu du, sarbide librekoa. Tresna horrek diseinu eta funtzionaltasun ...

Elika Animalien Elikadura

Irakurri gehiago

Areagotzen ari den arriskua: zianotoxinak uretan eta elikagaietan

ACSAk zianobakterioei eta horiek sortzen dituzten toxinei buruzko artikulu bat argitaratu du ANSESek egindako ebaluazio batean oinarrituta. Ebaluazio horretan ur edangarrian, jolaserako uretan eta arrantza profesionaleko eta aisialdiko jardueretan erabilitako uretan zianobakterioak eta horren toxinak agertzearen ondoriozko arriskuen berri ematen da. Lurrean zein uretan (gazi zein gezan) hazten den mikroorganismo mota bat da. Eguzkiak gogor jotzen duenean eta uraren tenperatura 20 gradutik gorakoa denean, izugarri areagotu daiteke egun gutxi batzuetan eta loraketa gertatzen da; ondorioz, pertsona zein animalientzat kaltegarriak izan daitezkeen toxinak sor daitezke, zianotoxinak, hain zuzen ere. ANSESek Europako herritarrek toxina horiek kontsumitzeagatik izan dezaketen arriskuaren karakterizazioa egin du, mikrozistina barietate ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Klima-aldaketa eta gaixotasunen hedapenaren hazkundea

Europako Ingurumen Agentziak (EIA) txosten bat argitaratu du gaur egun tenperatura altuek eta bero-boladek gizakien osasunean duten eraginari buruz eta datu horiek oinarri hartuta ohartarazi du klimarekiko sentsibleak diren gaixotasun kutsakorrak ugaritzen ari direla; sortzen ari den mehatxu hori hedatu egin daiteke hegoaldetik Europa iparraldera. Txostenak hiru bloke nagusi ditu eta oinarrizko puntu hauek atera dira: Klima-aldaketak eta pertsonen osasunarekin eta ongizatearekin duen harremanak isla handiagoa behar dute EBren politiketan. Klima-aldaketara egokitzeko Europako politika nazionalek klimaren eragina kontuan dute eta gehienetan erreaktiboak dira. Aldiz, klima-aldaketak eragiten dituen osasun-arazoetara gutxiago fokatuta daude. Gainera, oro har, aztertzeko edo prestatzeko izaera dute, izaera praktikoa ...

Elika Jasangarritasuna

Irakurri gehiago

Getxoko elikadura-establezimenduentzako elikadura jasangarriko prestakuntza

ELIKAk “Zertaz ari gara, elikaduraren sektorean iraunkortasuna terminoa erabiltzen dugunean?” izenburudun jardunaldian parte hartu du. Jardunaldia Getxoko Udalak antolatu du eta elikadura jasangarriaren aldeko tokiko establezimenduen sareari zuzenduta dago. Mahai-inguru formatuan egin zen otsailaren, Getxo Elkartegian. Eskuragarri dago honako esteka honetan: JORNADA 1: ALIMENTACIÓN SOSTENIBLE - YouTube Eztabaida-mahaia ELIKAk dinamizatu zuen eta bertan ekoizpen ekologikoaren, tokiko eta sasoiko ekoizpenaren, elikagaien xahuketaren aurkako borrokaren  eta elikadura osasungarriaren arloko erreferentziazko pertsonek parte hartu zuten. Bilatutako helburua honako hau zen: elikadura-establezimenduetako titularrei argudioak ematea bezeroei elikadura jasangarriaren berri emateko eta horren inguruan sentsibilizatu ahal izateko. Gainera, informazio-pilula txikiak grabatu ziren. Pilula horiek sare sozialetan argitaratu dira, ...

Elika Jasangarritasuna

Irakurri gehiago

Mikrobiomaren garrantzia elikagaien segurtasunerako eta nutriziorako

FAOko adituek mikrobiomek elkarren artean eta ingurunearekin elkarreragiten duen ekosistema dinamiko gisa duten garrantzia azpimarratzen duten lau txosten egin dituzte, pertsonen, animalien, landareen  eta planetaren osasunarekin zerikusia duten gaiak azaltzeko.   Txosten horiek mikrobiomari buruzko eztabaida zientifikoa sortu eta eztabaida horretan ekarpena egin nahi dute, ekosistema horiei buruzko ikerketa sistematikoan esparru harmonizatuago baten beharra identifikatzeko, elikagaien segurtasunean eragin handia baitute. Mikrobiomak landare, animalia, lurzoru, baso, ozeano eta gizakietan daude. Haien osaera eta eginkizunak asko aldatzen dira espazioan eta  denboran zehar. Sekuentziazio genomikoari esker, hesteetako mikrobiomaren eredu jakin batzuk identifikatu dira, osasunarekin eta nutrizioarekin lotuta egon daitezkeenak, hala nola hazkuntza atzeratua, obesitatea eta gehiegizko ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Alerta eta Kooperazio Sarearen 2022ko txostenaren analisia

2022an, AACk eta FFNk bi sare horietan inoiz baino jakinarazpen gehiago jaso zirela erregistratu zuten. RASFFen kasuan, 2022. urtea bigarren postuan geratu zen, 2021a izan zelako jakinarazpen gehien jasotako urtea. Alerta eta Kooperazio Sarea (ACN) Elikagai eta Pentsuetarako Alerta Azkarreko Sistemak (RASFF), Administrazio Laguntza eta Kooperazio Sistemak (AAC) eta Elikadura Iruzurraren Sareak (FFN) osatzen dute. Sareko kideen artean nekazaritzako elikakateko kontrol ofizialen arloko informazio-trukea errazteko dago diseinatuta. Europako Batzordeak diseinatu eta kudeatutako tresna informatiko baten bitartez egiten dira trukeak: iRASFF plataforma. RASFFri esker, agintaritza eskudunek modu azkarrean elikagai eta pentsuekin lotura duten gizakien eta animalien osasunerako arrisku larriei (zuzenak edo zeharkakoak) buruzko informazioa ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Katalunian merkaturatzen diren landare-jatorriko haragi-analogoak: nutrizio-profilaren ebaluazioa

Azken urteotan, ikusi da zenbait arrazoi direla-eta gero eta joera handiagoa dagoela dieta begetarianoak edo beganoak egiteko; batik bat arrazoi etikoengatik (animalien ongizatea eta ingurumena dira aipagarrienak) eta, neurri txikiagoan, osasun arrazoiengatik.   Horrekin batera, merkatuan haragi-analogoen kopurua handitu da; izan ere, herritarrek elikadura begetarianoa edo beganoa egiteaz gain, zenbait pertsonek murriztu egin nahi dute animalia-jatorriko produktuen kontsumoa eta elikagai berriak sartu nahi dituzte beren dietan.   Testuinguru horretan, Elikagaien Segurtasunerako Kataluniako Agentziako (ACSA) Elikagaien Segurtasunaren Batzorde Zientifiko Aholkulariak Kataluniako merkatuan eskuragarri dauden landare-jatorriko haragi-analogoen nutrizio-osaeraren ebaluazioa egin zuen, antzeko kategoriatako animalia-jatorriko eratorriekin alderatuta. Horrez gain, landare-jatorriko haragi‑analogoak egiteko erabilitako osagaiak eta etiketetako nutrizio- ...

Irakurri gehiago

Elikagaien segurtasunean kultura txertatzeko gida

Elikagai eta Edarien Europako Industriaren Elkarteak, FoodDrinkEurope-k, Elikagaien Segurtasuneko Kulturari buruzko gida laburra argitaratu du, elikagai-enpresetako eragileei zuzenduta dagoena. Gidaren helburua honako gai hauei buruzko orientabidea ematea da: Lege-esparrutik eratorritako ondorio nagusiak. Elikagaien Segurtasunaren kultura garatu eta neurtzeko erabil litekeen printzipio orokor eta tresnak. Kultura hori aplikatzeko Jardunbide Egokien adibideak. Gidaren barnean “Elikagaien Segurtasuneko Kultura garatzeko hamar puntuko Plana” nabarmentzen dugu, baita Zuzendaritzak konpromisoa ezarri eta abiaraztearen, langileen parte-hartzea eta egokitutako trebakuntzaren, etengabeko hobekuntzaren, eta ekintza zuzentzaileen kudeaketen zenbait adibide ere. ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Elikadura edoskitzaroan

Batzuetan, arrazoia edozein dela ere, amagandiko edoskitzea ez da bideragarria izaten edo ezinezkoa izaten da edoskitzeari luzaroan eustea, eta, kasu horietan, bularreko haurrentzako prestakinak edo hasierako formulak eman behar zaizkie haurtxoei. Bada, egoera horretan dauden amei informazioa emateko eta lasai egoten laguntzeko asmoz, AESANek sor daitezkeen kezkak argitzeko dibulgazio-materiala argitaratu du.   Material horretan, honako hauek bildu dira:   Zer dira bularreko haurrentzako prestakinak? Nola daude araututa? Prestakinak modu seguruan prestatzeko aholkuak; bereziki, egoera zaurgarrian dauden bularreko haurrentzat (28 egunetik beherako haurtxoak, goiztiarrak, pisu gutxikoak, immunodeprimituak). Haurtxoak elikatzeko hasierako formulak edo jarraipen-formulak erabili behar dituzten amei sortu ohi zaizkien galderentzako erantzunak. ...

Irakurri gehiago

Doner Kebab: Establezimendu mota hauetarako higiene eta osasun gomendioak

Bartzelonako Osasun Publikoko Agentziak (ASPB) txosten hau argitaratu du Bartzelonako hirian saltzen diren Elikagaien Osasun Kalitateari buruzko Ikerketa programatik (IQSA) lortutako emaitzekin. Txosten honetan, hiriburuko “Doner Kebab” establezimenduetako lagin adierazgarri batean egindako kontrolen emaitzak erakusteaz gain, elikagaien operadore mota horiei zuzendutako gomendioak, intereseko estekak eta erreferentziazko legedia ere biltzen dira. Operadore guztiek kutsadura gurutzatuaren arriskua ekiditeko edo elikagaiak bakterio patogenoak haztea eragozten duten tenperaturetan mantentzeko neurriak hartu behar dituzte Lehengaia jasotzea eta biltzea Izoztutako haragi‑konoen tenperatura –18 °C edo gutxiagokoa dela egiaztatu behar da. Hoztutako elikagaiek 4 °C edo gutxiagoko tenperaturan egon behar dute, edo etiketan adierazten den tenperaturan. Saltsak eta barazkiak ahalik ...

Elika Elikagaiak

Irakurri gehiago

Esnetarako behien ongizateari buruzko zientzia-irizpen berria

EFSAk duela gutxi EBko esnetarako behien ongizateari buruzko zientzia-irizpen bat argitaratu du, eta erkidegoaren legean egiten ari diren berrikuspena babestuko du. Europako Batzordeak EFSAri agindutako azterlanak hainbat eremu espezifiko jorratu zituen, eta honako hauek izan ziren aurkikuntzak: Ostatatze-sistemak: etzalekuetan ukuiluratzeko sistemak dira hedatuenak EBn. Jarraian ohe irekiko sistemak eta ukuiluak daude. Hortaz, azken hamarkadan larreetarako sarbideak behera egin du. Ongizate-maila oso aldakorra da; hala ere, ukuiluetan etengabe dauden behien kasuan ongizateak behera egiten duela agerikoa da, eta hori faktore hauekin lotuta dago: mugitzen ez diren denbora, ukuiluak animalien beharretara egokitzea eta elikaduraren kalitatea. Ongizaterako ondorioak Lokomozio-nahasmenduak. Ostatatze-sistemen artean, herrena da ongizateari ...

Elika Abeltzaintza

Irakurri gehiago

Elikagaien segurtasunaren kultura enpresetan: egiaztapen-estandarrak lortzeko laguntzak

Gaurtik aurrera, honako jarduera hauetara bideratutako laguntzak eskura daitezke: negozio bat martxan jarri edo garatzera; I+G proiektuen bideragarritasun-azterlanak egitera; patenteak eta beste aktibo immaterial batzuk lortu, balioztatu eta defendatzera; eta elikadura-segurtasunaren arloan egiaztapen-estandarrak lortzeari lotutako aholkularitza- eta/edo kontseilatze-zerbitzuen kontratazioa babestera eta berrikuntzako eta digitalizazioko aholkularitza lanetara. Laguntza-ildo horien barruan 4. finantzaketa-ildoa aurkitu ahal dugu: “Enpresetan elikagaien segurtasunaren kultura ezartzeari eta lehenengo aldiz elikagaien segurtasunaren arloko egiaztapenak lortzeari buruzko diagnostiko-azterlanak”. Eskaerak aurkezteko epea gaur bertan hasi eta hilabeteko epean amaituko da.   Pertsona fisikoek eskaera aurrez aurre eta elektronikoki aurkeztu ahalko dute. Azken modalitate horretan, eskaerak Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Publikoaren egoitza elektronikoan aurkeztuko dira:  ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Jatorri zelularreko elikagaiak seguruak al dira?

FAO eta OMEk jatorri zelularreko elikagaien elikagaien segurtasunerako txostena argitaratu dute, egungo ezagutza partekatzeko eta kontsumitzaileei eta elikadura sistemako gainerako eragileei elikagai horiei buruzko informazioa emateko. Garrantzitsua da zeluletan oinarritutako elikagai-produktuen segurtasuna bermatzen duen sistema ezartzea, teknologiaren jasangarritasuna baloratu baino lehen. Animalien proteinak dituzten produktuen mundu-mailako ekoizpenak eta kontsumoak gora egiten jarraitzen du, eta demografia-, ekonomia- eta urbanizazio‑hazkuntzak eskaria bultzatu du. Munduko populazioak azkar egin du gora; hortaz, garrantzitsua da kontu handiz ebaluatzea jatorri zelularreko elikagaiek etorkizuneko belaunaldientzat elikagai osasuntsu, elikagarri eta jasangarriak ematen laguntzen duten, elikagaien segurtasuna alde batera utzi gabe. Gainera, ingurumen-eragina murrizten duten aztertu behar da, adibidez, honako hauek kontuan ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Food4Future: balantzea eta ELIKAren parte hartzea

Guztira 34 herrialde desberdinetako 8.732 profesionalek parte hartu dute Food4Futuren, elikagai‑industriarako berrikuntzaren ekitaldian, elikagai-industriaren segmentu guztiak eraldatzen ari diren berrikuntza teknologikoak ezagutzeko. Mundu‑mailako 413 hizlari adituk elikagaien eta edarien etorkizuna aztertu dute, eta arreta jarri dute Adimen Artifizialean, ekonomia zirkularrean eta nutrizio pertsonalizatuan. Gainera, 287 enpresa­‑erakusketarik elikagai‑industria eraldatzen ari diren azken berrikuntza teknologikoak aurkeztu dituzte.  “Ekoizpen jasangarria sustatu eta datuetan oinarritutako erabaki adimentsuak hartu behar ditugu, elikagaien sektorearen eraginkortasuna hobetzeko” Mundu‑mailan kontsumitzen diren elikagaien bi tona bakoitzeko, beste tona bat xahutzen da; hau da, urtean elikagaien mila milioi tona baino gehiago xahutzen dira. Horrek eragin handia du ingurumenean: berotegi‑efektuko mundu‑mailako gasen isuriaren % 8 ...

Elika Ikerketa

Irakurri gehiago

Osasun publikoaren eta adikzioen 2019-2021 txostena

2019-2021ko Osasun Publikoaren txostenean Eusko Jaurlaritzaren Osasun Publikoko eta Adikzioen zuzendaritzako talde teknikoek hiru urte hauetan zehar jasotako emaitzak eta egindako jarduketak biltzen dira. Campilobacteriosia 2012ean 2.537 kasu erregistratu ziren; hortaz, tasa 115,6 kasukoa izan zen 100.000 biztanleko. % 56 gizonak ziren, eta % 23 10-19 adin-taldean erregistratu zen. 2019 eta 2020an kasu kopuruak behera egin zuen nabarmen, baina berriro gora egin du, eta 2008an hasi zenetik goranzko joera nabarmendu da.   Listeriosia 2021ean 28 listeriosi kasu jaso ziren, eta horietako bat haur jaioberri batean antzeman zen. % 63,4 gizonak ziren, eta adinari dagokionez, mediana 76 urtekoa izan zen. Denak ospitaleratu ziren, eta bat hil egin zen (hilkortasuna: ...

Elika Elikagaien Segurtasuna

Irakurri gehiago

Menu osasungarriak eta jasangarriak adineko pertsonen zentroetarako: elaboraziorako orientazio-dokumentua

AESANek orientazio-dokumentu bat argitaratu du menu osasungarriak eta jasangarriak egiteko, adinekoentzako egoitzei eta eguneko zentroei zuzendua. Dokumentuan zenbait gomendio dietetiko proposatzen dira. Horien bidez, anoak, horiek emandako mantenugaiak eta elikagaiari buruzko kontsiderazioak zehazten dira. Bi talde daude: Egunean zenbait anoa kontsumitzeko elikagaiak: Barazkiak (3 anoa egunean, hemendik aurrera ae), frutak (2-3 ae), zerealak (3-6 ae), esnea eta esnekiak (3-4 ae), oliba-olioa eta ura. Astean bat eta bost anoa artean kontsumitzeko elikagaiak: Patatak eta tuberkuluak (kontsumo neurritsua), lekaleak (4 anoa astean edo gehiago, aurrerantzean aa), fruitu lehorrak (3 aa edo gehiago), arraina eta itsaskia (3 aa), arrautzak (4-5 arrautza astean), haragiak ...

Irakurri gehiago

Ustiapen-albaitaritzari buruzko araudi berria

MAPAk duela gutxi argitaratu du 364/2023 Errege Dekretua, maiatzaren 16koa, animalia osasunari buruzko Europar Batasuneko araudia garatzeko oinarriak ezartzen dituena, ustiategiaren titularraren zaintza-betebeharrei eta abeltzaintza-ustiategien osasun-plan integralari dagokienez, eta abeltzaintzako zenbait antolamendu-arau aldatzen dituena. Abeltzaintzako azienda osoko osasun-estatusa hobetze aldera, ustiategiko abeltzaintza arautu da, eta zeregin aktiboa izango du ustiategiko titularrak bere aziendari eragin ahal dioten alderdi guztietan kontzientziatzeko. Arau berrian ezartzen da ustiategiko titularrak etengabeko aholkularitza jaso behar duela albaitaritzako profesional baten bidez; izan ere, profesional horrek ustiategi osoari buruzko ikuspegia dauka. Ustiategiko albaitariak ustiategiari eragiten dioten alderdi guztiak zerrendatuko ditu, hala nola maneiua, higienea, biosegurtasuna, albaitaritzako sendagaien zentzuzko erabilera edo animalien ...

Elika Abeltzaintza

Irakurri gehiago

Hegazti-gripearen munduko egoera epidemiologikoari buruzko txosten berria

EFSA, ECDC eta EURL erakundeek berriki irizpen zientifiko bat argitaratu dute. 2023ko martxokoa eta apirilekoa da, eta, bertan, aldi berean, munduko patogenotasun handiko hegazti-gripearen (IAAP) eguneratze epidemiologikoa egiten da. Hona hemen agiriaren ondorio nagusiak: IAAParen agerraldiak jaitsi dira eskorta-hegaztietan 2022ko udaberrikoekin alderatzen badira, baina itsas hegaztiei oraindik asko eragiten die planeta osoan, eta lehenengoz itsas ugaztunen espezieren batera zabaldu da. Ondoren, txostenaren ondorio nagusiak azalduko dira eraginpeko espezieen arabera: IAAPa hegaztietan Europan, eskorta-hegaztietan agerraldiak gutxitu ziren martxoan eta apirilean, aurreko habiagintzako aldiarekin eta 2022ko udaberriarekin erkatuta. Murrizketaren zioa izan daiteke 2022ko agerraldien % 86 bigarren mailakoak izan zirela. Hala, hegaztien dentsitatea murriztu zen, arrisku ...

Elika Abeltzaintza

Irakurri gehiago

B6 bitaminaren gehienezko ahoratze-maila onargarriari buruzko irizpen zientifikoa

EFSAren Nutrizio, Elikagai Berri eta Elikagai Alergenoen Batzorde Teknikoak B6 bitaminaren gehienezko ahoratze-maila onargarriari buruzko irizpen zientifikoa argitaratu du, Europako Batzordeak eskatuta.   Gai horri buruzko literaturaren berrikuspen sistematikoak egin ziren. B6 bitamina gehiegi hartzearen eta neuropatia periferikoaren garapenaren arteko lotura ondo finkatuta dago, eta gehieneko maila oinarritzen den ondorio kritikoa da, kasu-txostenen datuek eta zaintza-datuek babestuta.   Eskura ditugun datuekin, ziurgabetasun-atalase bat aplikatuz eta beherantz biribilduz, panelak eguneko 12 mg-ko gehieneko maila ezarri du helduentzat (haurdun dauden emakumeak eta bular-emaileak barne) B8 bitaminarentzat. Gainerako, ondorengo maila hauek ezarri dira adin-talde bakoitzerako: Eskura ditugun ahoratze-datuetan oinarrituta, ez da oso litekeena EBko populazioek ezarritako gehieneko mailak ...

Irakurri gehiago

Edulkoratzaileak erabiltzea pisua kontrolatzeko: OMEren gidalerroak

  Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) azukrerik gabeko edulkoratzaile sendoak erabiltzeari buruzko gidalerroa argitaratu berri du. Bertan, horiek ez erabiltzea gomendatu dute pisua kontrolatzeko edo gaixotasun ez transmitigarriak izateko arriskua mugatzeko.   Gomendioa iaz egin zen azterlan sistematiko eta metaanalisi baten emaitzak ditu oinarri, eta azterlan horretan iradokitzen da edulkoratzaileak erabiltzea ez dakarrela epe luzeko onurarik heldu edo haurrengan gorputzeko gantza murrizteko. Halaber, azterlanaren ondorioetatik ondoriozta daiteke epe luzez erabili ondoren nahi ez diren efektuak eragin ditzaketela, hala nola II motako diabetesa, gaixotasun kardiobaskularrak eta helduen hilkortasuna izateko arriskua.   Azukre aske asko kontsumitzea gehiegizko pisuarekin eta obesitatearekin lotzeaz gain (munduko biztanleriaren ia % 40ri eragiten dio), dietarekin ...

Irakurri gehiago